Jablotron 100 + Fibaro koppeling

Hoe koppel je een Jablotron 100 met een Fibaro systeem?

Wat is domotica? Domotica staat ook wel bekend als huis automatisering. Kort samengevat is het een slimme integratie van technologie en diensten, ten behoeve van een betere kwaliteit van wonen en leven. Een domotica systeem maakt actief gebruik van meerdere sensoren en van actoren. Een sensor doet een waarneming en kan daarmee een of meerdere actoren aansturen. Actoren maken een schakeling of geven een signaal af.

Nu biedt het Jablotron 100 alarmsysteem door de vele ontwikkelde Jablotron modules mogelijkheden om verder te gaan dan alleen alarmering. Zo kunnen naast complexe beveiligingsprojecten o.a. ook toegangscontrole en domotica systemen gekoppeld worden. In dit artikel beschrijven wij hoe een Jablotron 100 systeem gekoppeld kan worden met een Fibaro (Z-Wave protocol) domotica systeem.

Wat zijn de mogelijkheden?

Een alarmsysteem bewaakt je eigendommen tegen inbraak en/of brand. Het Jablotron alarmsysteem maakt gebruik van allerlei sensoren en actoren. Het is daarom zeer interessant om het alarmsysteem te koppelen met een domotica systeem. Hierdoor kan je bijvoorbeeld de volgende situaties realiseren;

Voorbeeld 1: inbraak

Situatie:
 de voordeur wordt geforceerd
Alarmsysteem:
 detecteert een inbraak(poging) en geeft alarm.
Domotica:
 lampen knipperen in- en rond de woning om indringer af te schrikken en omwonenden te alarmeren.

Voorbeeld 2: brand

Situatie:
 er is een beginnende brand in de bijkeuken. De wasdroger maakt kortsluiting.
Alarmsysteem:
 detecteert via de rookmelder een brand en geeft alarm.
Domotica:
alle lampen in de woning worden ingeschakeld en verlichten de vluchtroute. Het ventilatiesysteem, verwarming en de stroomtoevoer van alle risicovolle elektrische apparatuur wordt uitgeschakeld.

Voorbeeld 3: lichtschakeling

Situatie:
Het is donker en je komt via de voordeur het huis binnen.
Alarmsysteem:
detecteert via een magneetcontact dat de voordeur is geopend. Het alarmsysteem wordt geactiveerd met een in/uitloop vertraging.
Domotica:
Het domotica systeem weet dat het alarm nog actief staat (er is dus niemand thuis) en dat het donker is, het tijdstip is namelijk na zonsondergang. De Jablotron sensor op de voordeur activeert een scene op het domotica systeem. De verlichting in de centrale hal en woonkamer gaan aan. Na 5 minuten gaat het licht in de hal automatisch uit. Op deze manier heb je ‘coming home’ verlichting, zoals je dat bij auto’s wellicht ook wellicht kent.

De mogelijkheden zijn legio en bijna oneindig te combineren. Je kan het volledig afstemmen op je eigen wensen.

Hoe werkt de koppeling?

De koppeling werkt eigenlijk zeer eenvoudig. Het Jablotron 100 systeem heeft afhankelijk van het model 32 of 128 programmeerbare acties (de 103K resp. de 107K). Bijna iedere gebeurtenis van het alarm en de hieraan gekoppelde sensoren (of een combinatie van hiervan) kunnen een programmeerbare actie AAN of UIT zetten. Bijvoorbeeld, als het alarm actief staat activeer zet dan PG8 op AAN. Deze acties kan je beheren via het bijgeleverde programma F-link en zal later in dit artikel aan bod komen.

Het domotica systeem leest vervolgens deze schakelingen uit en kan op basis van één of meerdere schakelingen, (de toestand van een PG) een aantal acties uitvoeren, dit noem je een ‘scene’. Zo kan AAN en UIT een verschillende scene ‘triggeren’ in het domoticasysteem.

Om het niet te complex te maken hebben we in dit voorbeeld 2 activiteiten;
 1. Het alarm is geactiveerd, staat aan.
 2. Het alarm gaat af.

Wat heb je nodig?

In dit voorbeeld gebruiken we een domotica systeem waarbij de sensoren en actoren via een draadloze communicatie protocol (Z-wave) gegevens uit wisselen.

• Je dient te beschikken over een werkend Jablotron alarmsysteem.
• Je dient te beschikken over een werkend Domotica basissysteem. In dit voorbeeld werken we met een systeem Domoticz wat overeenkomst met bekende merken zoals Fibaro, Zipabox, Micaseverde. Deze fabrikanten maken allemaal gebruik van een draadloos communicatieprotocol van ZWave.
• Jablotron Outputmodule; JA-118N.
• Jablotron JA-190PL behuizing.
• Fibaro Universele binaire sensor FGBS-001.
• Circa 1m 4-aderige alarmkabel.
• Basisgereedschap; schroevendraaier, knip-/striptangen t.b.v. de bedrading.

LET OP:
Het alarmsysteem heeft een voeding van 230-240V en een 12V accu. Verkeerd of onzorgvuldig handelen kan schade aan de apparatuur of letsel veroorzaken. Het werken onder spanning en het maken van kortsluiting dient ten alle tijde te worden vermeden! Schade veroorzaakt door onzorgvuldig handelen of tegen de richtlijnen van een leverancier, valt nooit onder de garantievoorwaarden.

Koppel de stroom en accu los. Controleer of het alarmsysteem volledig is uitgeschakeld.

Hoe maak je de fysieke koppeling tussen de systemen?

De Jablotron JA-103 of JA-107 stuurt de JA-118N kaart aan. De Jablotron JA-118N maakt contact op een output, vervolgens detecteert de Fibaro universele sensor een gesloten of open contact. Aan de status van het contact 1 en contact 2 kan een scene worden gestart/gestopt. Het alarmsysteem kan alleen een status doorgeven aan het domotica systeem, niet visa versa. (Hier heb je extra modules voor nodig en komt niet aan bod in dit artikel.)

De JA-118N aansluiten

Sluit de JA-118N aan op de bus-bedrading van de JA-103/JA-107 bedrading. Mogelijk is er al bedrading aangesloten, er kunnen meerdere draden op de bus-connector worden aangesloten (zie afbeelding 1).

Afbeelding 1: JA-103 centrale + JA-118N: aansluiten BUS-connectoren (rood - geel - groen - zwart). De kabeldoorvoer kunt u er uitbreken (rechthoekjes onder- en achterin de centrale).

De Fibaro aansluiten

Voer de onderstaande stappen uit voor de koppeling met de JA-100 centrale en Fibaro (zie afbeelding 2):

1. Sluit de alarmkabel aan op de bus-connector van de centrale.
2. Voer de kabel via de kabel doorvoer naar de JA-190PL.
3. Monteer de JA-190PL behuizing op de wand en voer de alarmkabel in.
4. Monteer de JA-118N module in de behuizing. Sluit de alarmkabel aan op de module.
5. Sluit de 4 aders van de Fibaro FGBS-001 aan op de blauwe connectoren van de JA-118N.
6. Sluit een kabeltje aan vanaf de 'ground'- naar de 'c'-connector van de JA-118N.
7. Stel de 'dipswitches' in op de JA-118N. (zie tekening en handleiding bij de module, bijv indien PG7 is geselecteerd dan volgt de rest, dwz: 1=PG7, 2=PG8, 3=PG9, ... 8=PG14).
8. Er blijven ongebruikte draden over van de FGBS-001. Bundel de TP/TD/GND kabel met een kabelbinder of plakbandje. De ANT is de antenne!
9. Controleer alle bedrading...!
10. Sluit de accu weer aan, sluit de behuizing van de centrale en sluit het netsnoer weer aan. De JA-190PL behuizing mag open blijven. Knop 'B' op de Fibaro module dient nog even toegankelijk te blijven om de module te kunnen 'inleren' op het domotica systeem.
11. Leer de module in op het domotica systeem, raadpleeg de handleiding van het systeem voor de exacte instructies.

Afbeelding 2: aansluitschema.

Acties configureren in Jablotron F-Link.

In het F-Link programma dien je nu de programmeeracties te definiëren. Start F-Link op en ga naar het tabblad 'PG outputs'.

1. Geef PG15 en PG16 een logische naam en omschrijving.

PG15: gaat een melding geven als er een alarm is en stuurt Output 7 aan op de JA-118N, dus in de omschrijving zetten we Output 7.
PG16: gaat een melding geven als het alarm ingeschakeld staat en stuurt Output 8 aan op de JA-118N, dus in de omschrijving zetten we Output 8.

Afbeelding 3: Instellen PG's in F-Link.

2. Druk op de knop 'Activation' om de te definiëren wanneer PG15 (of PG16) actief moeten gaan worden en voor welke secties.

Afbeelding 4: Activation instellen voor PG15.

Afbeelding 5: Activation instellen voor PG15.

3. Aan de rechterzijde van het scherm zie je nu 'Reaction to' en 'Section selection'. Voor PG15 gaan we die in dit voorbeeld instellen op 'Internal warning (IW)' en alle secties. Dus bij een alarm in iedere sectie wordt PG15 actief en deze hebben we gekoppeld (via de schakelaars op de JA-118N) aan Output/uitgang 7.

4. Druk op 'OK'. Hetzelfde gaan we doen voor PG16, maar dan;
Reaction to: Any set.

Als het alarm wordt geactiveerd in de geselecteerde zones, zal PG16 zich aangesproken voelen. PG16 hebben we gekoppeld aan Output/uitgang 8.

5. Druk op 'OK'.

6. We gaan nu controleren of de JA-118N werkt. Druk eens op 'TEST' achter PG15/PG16.

7. Als het goed is, gaat er nu een lampje branden op de JA-118N bij PG15/PG16.
Indien niet, controleer de bus-bedrading en de dip switches instelling op de JA-118N module. Alvorens je de bedrading of instelling aanpast, dien je eerst de centrale in servicemode te zetten en de 230V voeding en accu te hebben afgekoppeld!

8. Als de JA-118N kaart reageert op de TEST knop in F-link en je hebt de Fibaro module aangemeld in je domotica systeem, dan zou je twee extra apparaten moeten hebben welke worden gezien als een sensor. (De naamgeving en symbolen van deze sensoren kunnen per systeem afwijken!)

Voorbeeld van twee sensoren in het domotica systeem:

Afbeelding 6: De input van de FGBS-001 worden gezien als sensoren in het domoticasysteem.

9. Van deze 2 apparaten kunnen we nu uitlezen of ze 'Aan' of 'Uit' staan. Hier kan je nu een eenvoudige opdracht aan koppelen. Raadpleeg de mogelijkheden van je systeem voor de exacte details. Het zal echter niet veel afwijken.

10. Ik heb een aantal lampen en apparaten aan een opdracht, 'scene' gekoppeld. Deze apparaten worden aan of uit gezet als de scene 'alle basis verlichting uit' wordt aangesproken.

Afbeelding 7: voorbeeld van een scene.

Bovenstaande apparaten zijn al bestaande apparaten en schakelaars van een domotica systeem. (Domoticz met Z-wave). Zo bevat een lamp een slimme 'tussen stekker' waarmee ik de lamp een opdracht kan geven om aan- of uit te schakelen. Dit zijn dus allemaal 'actoren'.

11. De laatste stap is nu om de scene te laten uitvoeren als 'Sensor1' of 'Sensor2' op 'AAN' gaat als reactie op het alarmsysteem. Dat kan bijna in ieder systeem, raadpleeg de documentatie, via een simpele programmering. Vele systemen hebben een mogelijkheid om via 'simpele blokjes' een programma te maken.

wat we willen:

ALS [sensor1] aan gaat, DOE dan de lampen van SCENE [Alle basisverlichting uit] uit.

12. Dat ziet er dan ongeveer zo uit:

Afbeelding 8: Een scene uitvoeren, indien sensor 2 de status AAN (ON) heeft.

13. Dit kan je zo specifiek maken als je wilt door voorwaarden toe te voegen als tijden/dagen of de status van andere schakelaars / actoren.

14. indien je aan twee statussen/PG's onvoldoende scenes kan maken, zou je optioneel nog extra fibaro FGBS-001 modules kunnen koppelen aan de JA-118N. Zodat je ook bijvoorbeeld een PG kunt maken voor de deursensor. Hiermee kan je bijvoorbeeld het licht in de hal of bij de achterdeur aanzetten.

Draadloze domotica, waar je moet beginnen?

Voor de beginner:
Kijk dan eens op de website van Fibaro: www.fibaro.nl

Voor de gevorderde:
Kijk dan eens naar Domoticz, dit is een Nederlandse productie van domotica software welke je gratis mag gebruiken. (Open-source)

Zet de software op een Rasberry Pi en koop een Z-wave USB stick en je hebt voor ongeveer 100 euro je eigen domotica systeem. Voeg daar een aantal draadloze componenten aan toe en je hebt een mooi begin.

Heel veel succes. Laat je fantasie gaan, er is eigenlijk geen beperking! :-)

Nog even ter verduidelijking:

Z-wave is gewoon een protocol, geen merk. Binnen home automation zijn meerdere protocollen. Z-wave is echter wel de populairste.

Er zijn meerdere fabrikanten die sensoren, actoren en control centers maken. Fibaro, Qubino, Aeon/Aeontech zijn bekende merken. Je mag alles door elkaar gebruiken. Al die sensoren en actoren moeten worden aangestuurd door een controler. (Dit is zeg maar de JA-100 centrale.)

Een kant en klare controller van Fibaro is de HomeCenter Lite, dan heb je een 'out of the box' oplossing en dan kan je direct modules koppelen.

Ja kan ook zelf een controller bouwen (bestaande uit een mini pc, software (domoticz) en een z-wave antenne (de Aeontec stick).
Domoticz, dit is gemaakt door een Nederlander en gratis te gebruiken ('open-source'). Domoticz is puur een softwarepakket (zie het als de F-link). Deze software heb kan je draaien op een mini pc van 35,- euro een Raspberry Pi en is zo groot als een pakje sigaretten. Om het z-wave protocol uit te sturen, heb je een zender nodig. Dit is de Aeotec USB Stick - Z-wave Plus Gen-5 (zie dit als de Jablotron AN-868 radio module van de JA-100).

Je kan met domoticz ook andere protocollen gebruiken.